Modernizacja szpitalnictwa w kontekście projektu ustawy Ministerstwa Zdrowia, zmiany w opłacie za korzystanie ze środowiska w zakresie instalacji termicznego przetwarzania odpadów oraz sytuacja finansowa miast województwa śląskiego – o tym m.in. debatował podczas posiedzenia 28 stycznia br. Zarząd Związku.
W pierwszej części spotkania Zarządu zostały podjęte uchwały w sprawie przyjęcia nowych członków Związku. Do grona jednostek członkowskich dołączyły: gminy Gorzyce, Lipowa, Racibórz, Wilkowice i Powiat Tarnogórski. W ostatnich latach do naszej organizacji dołączyło w sumie kilkanaście samorządów.
Niepokój w sprawie zmian w szpitalnictwie
Jednym z omawianych i przyjętych stanowisk było to związane z modernizacją i poprawą efektywności szpitalnictwa w odniesieniu do aktualnie projektowanej ustawy. Kwestie te podczas posiedzenia przedstawił Jarosław Klimaszewski, Prezydent Miasta Bielska-Białej, Wiceprzewodniczący Związku. Stanowisko dotyczy projektu ustawy, który Ministerstwo Zdrowia przekazało do konsultacji.
– Projektowana regulacja zawiera szereg elementów budzących uzasadniony niepokój samorządów, które są organami założycielskimi szpitali, działających w formie samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz właścicielami spółek kapitałowych – powiedział Jarosław Klimaszewski.
Wiceprzewodniczący Związku dodał, że dokument ten stanowi ujęcie – w formie projektu aktu prawnego – przekazanych przez Ministerstwo Zdrowia w maju 2021 r. „Założeń reformy podmiotów leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne”.
– Ten dokument został krytycznie oceniony przez środowiska samorządowe, w tym m.in. przez Zgromadzenie Ogólne naszego Związku w stanowisku z początku września 2021 r. W przedstawionym aktualnie przez Ministerstwo Zdrowia do konsultacji projekcie ustawy pojawiają się pomysły i rozwiązania prezentowane na etapie przygotowywania Założeń. Dlatego podtrzymujemy swoje zdecydowanie negatywne stanowisko w tym zakresie – podsumował Jarosław Klimaszewski.
Szczególnie krytycznie samorządy lokalne oceniają następujące aspekty projektu:
- Uzależnienie możliwości rozwoju szpitali wyłącznie od kondycji finansowej – kategoryzacja szpitali do jednej z czterech grup A, B, C, D.
- Powołanie dodatkowego organu nadzorującego szpitale w formie Agencji Rozwoju Szpitali (ARS) oraz uprawnień nowo powołanego organu do ingerencji w działania zarządcze szpitali bez przypisanej odpowiedzialności za skutki tych działań.
- Certyfikacja kadry menedżerskiej i nadzorczej w szpitalu w zaproponowanym w projekcie kształcie.
- Brak uwzględnienia w proponowanej reformie podstawowego czynnika determinującego aktualną sytuację szpitali, tj. zmiany wyceny usług medycznych od lat mocno niedoszacowanych.
Potrzebna większa rekompensata za korzystanie ze środowisk dla gmin
Wśród przyjętych stanowisk pojawiło się również to dotyczące zwiększenia procentowego udziału gminy we wpływach z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska dla gmin, które na swoim terenie posiadają instalacje termicznego przetwarzania odpadów.
Zarząd Związku apeluje w nim o zwiększenie wpływów z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska w związku z emisją gazów lub pyłów do powietrza na rzecz gmin. Dotyczy to samorządów, które na swoim terenie posiadają instalacje termicznego przetwarzania odpadów. Dzięki temu będzie możliwe zrekompensowanie tym gminom chociaż części kosztów, które ponoszą z tytułu zlokalizowania na ich terenie tzw. spalarni odpadów.
– Takie rozwiązanie mogłoby też zmniejszyć opór lokalnych społeczności przed powstawaniem nowych tego typu inwestycji – uzupełniają samorządowcy.
Jak przypominają samorządowcy opłaty wnosi się m.in. za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza, w tym w ramach procesów technologicznych oraz składowanie odpadów (obowiązki opłat i sprawozdań od 2002 przejmuje zarządzający składowiskiem).
– Obecny udział procentowy gminy we wpływach z tej opłaty, wynosi 20% i jest to udział w ocenie Zarządu Związku niewystarczający – mówił Krzysztof Matyjaszczyk, Prezydent Częstochowy, Wiceprzewodniczący Związku.
Samorządowcy w przyjętym stanowisku proponują ustalić wysokość wpływów uzyskiwanych z opłat pobieranych od instalacji termicznego przetwarzania odpadów (tzw. spalarni) analogicznie do 50% procentowego udziału gmin, na obszarze których znajdują się składowiska odpadów, we wpływach z tytułu opłat za składowanie odpadów.
Pozwoliłyby to np. rekompensować niedobory środków na cele odbioru odpadów komunalnych, zadania z zakresu ochrony środowiska czy budowę i remonty dróg wykorzystywanych do transportu odpadów do tego typu instalacji. Opłaty za korzystanie ze środowiska zasilają budżet gminy, a ich znaczenie jako źródło finansowania zadań w zakresie ochrony środowiska jest istotne – wyjaśnia Zarząd Związku w swoim stanowisku.
Stanowisko w sprawie usuwania pojazdów z dróg publicznych
Zarząd Związku przyjął także stanowisko w sprawie nowelizacji przepisów dotyczących wykonywania przez powiaty i miasta na prawach powiatu zadań polegających na usuwaniu pojazdów z dróg publicznych w trybie art. 50a i 130a Prawa o ruchu drogowym.
– Wieloletnia praktyka stosowania tych przepisów pokazuje, że obowiązujące procedury są niespójne i sprzeczne – powiedział Krzysztof Mejer, Wiceprezydent miasta Ruda Śląska, które zainicjowało przygotowanie tego stanowiska.
Ustanowione prawo utrudnia, a często wręcz uniemożliwia realizację przez samorząd ustawowych obowiązków. Aktualne przepisy zmuszają do działań nieformalnych mogących skutkować odpowiedzialnością administracyjną i finansową starosty, prezydenta miasta lub podległych mu urzędników – wyjaśniają samorządowcy.
Po przyjęciu stanowisk Adam Neumann, Prezydent Miasta Gliwice, członek Zarządu Związku przypomniał stan prac nad nowelizacją ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Na etapie prekonsultacji uwagi do tego projektu przygotowała Komisja ds. Planowania Przestrzennego i Architektury.
– Komisja odnotowała kilka zmian w projekcie ustawy, które były postulowane przez środowisko samorządowe. Jednak wciąż są w nim rozwiązania, które oceniamy krytycznie. Czekamy na ostateczny projekt ustawy, który zostanie zostanie przekazany do konsultacji – powiedział Prezydent Gliwic.
W miastach finanse się kurczą – potwierdził to raport
W drugiej części posiedzenia Ewa Guziel, Skarbnik Miasta Ruda Śląska, członkini Komisji Skarbników Związku przedstawiła raport z analizy danych dotyczących sytuacji finansowej miast na prawach powiatu województwa śląskiego w latach 2018-2022. Dokument ten został przygotowany na wniosek Konwentu Prezydentów Miast na Prawach Powiatu naszego Związku.
– W analizie brano pod uwagę przedział czasu, w którym następowały zmiany w przepisach szczególnie oddziałujące na dochody i wydatki samorządów lokalnych. Mówiąc w dużym skrócie, dane wskazują, że środki finansowe w samorządowych budżetach kurczą się – powiedziała Ewa Guziel.
Skarbik Rudy Śląskiej dodała także, że z analizy wynika, iż miasta straciły średnio 47% środków.
– Warto też zaznaczyć, że otrzymywane przez samorządy rządowe środki finansowe mogą być przeznaczone na inwestycje. Jednak dla samorządów bardzo ważny jest wzrost dochodów bieżących, które wpływają na nadwyżkę operacyjną – podsumowała członkini Komisji Skarbników Związku.
Ponadto Zarząd uzgodnił dwa długofalowe działania, które nasz Związek planuje podjąć, czyli:
- Przedsięwzięcie szkoleniowe związane z transformacją energetyczną.
- Współpraca z Fundacją Sendzimira w zakresie realizacji ogrodów deszczowych.
O szczegółach tych działań będziemy informować w najbliższych miesiącach.
