W dn. 5–6 czerwca br. w Wodzisławiu Śląskim odbyło się posiedzenie Przedstawicieli Zarządów Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych (OPOS).
Spotkanie przebiegało w atmosferze współpracy i zrozumienia dla wyzwań, przed którymi stoją dzisiaj samorządy w całej Polsce. Wśród głównych tematów dyskusji znalazły się kwestie szczególnie istotne dla samorządów, w tym:
- uproszczenie procedur związanych ze zmianą granic administracyjnych,
- potrzeba skoordynowania mechanizmów ochrony cen energii z systemem taryf URE,
- poprawa jakości strategii rozwoju przestrzennego,
- zmiany w funkcjonowaniu poradni psychologiczno-pedagogicznych,
- zniesienie ograniczeń w liczbie kadencji dla wójtów, burmistrzów i prezydentów.
Jednym z tematów było funkcjonowanie obecnych regulacji dotyczących zmian granic administracyjnych JST. W przyjętym apelu OPOS zwrócił uwagę na konieczność wprowadzenia jasnych, przejrzystych zasad postępowania w takich sprawach, z uwzględnieniem kwestii rozliczeń finansowych, inwestycji infrastrukturalnych, przekazywania majątku oraz zobowiązań. Wskazano również na potrzebę tworzenia obowiązkowych zespołów konsultacyjnych oraz możliwości skorzystania z mechanizmów mediacyjnych w przypadku sporu między gminami. Zmiany te mają zapewnić równowagę interesów wszystkich stron i przeciwdziałać konfliktom.
Kolejny apel dotyczył konieczności skoordynowania mechanizmów ochrony cen energii z systemem taryf zatwierdzanych przez Prezesa URE. OPOS zwrócił uwagę na sytuację, w której odbiorcy indywidualni – po wygaśnięciu mechanizmów ochronnych – zostali obciążeni pełnymi kosztami obowiązujących taryf, zatwierdzonych znacznie wcześniej. Wskazano na potrzebę lepszego dostosowania rozwiązań legislacyjnych do rzeczywistych cykli taryfowych oraz na konieczność współpracy między rządem, regulatorem i parlamentem w tym zakresie.
W trzecim apelu OPOS odniósł się do nowego obowiązku sporządzania strategii rozwoju gmin, które od przyszłego roku mają stać się dokumentem obligatoryjnym. Podkreślono, że strategie te muszą być zgodne z planem ogólnym gminy, a tymczasem wiele opracowań powstaje bez odpowiednich kompetencji urbanistyczno-planistycznych. OPOS zaapelował o zmianę przepisów w celu zapewnienia, że w zespole opracowującym strategię znajdzie się osoba z kwalifikacjami określonymi w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Ma to zagwarantować rzetelność dokumentów oraz spójność planowania strategicznego i przestrzennego.
W przyjętym stanowisku dotyczącym poradni psychologiczno-pedagogicznych OPOS wskazał na gwałtowny wzrost liczby orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego oraz na towarzyszący mu deficyt nauczycieli współorganizujących proces kształcenia. W dokumencie zasygnalizowano potrzebę czasowego złagodzenia wymogów kwalifikacyjnych dla nauczycieli współorganizujących, zwiększenia finansowania zadań w zakresie kształcenia specjalnego oraz wprowadzenia usprawnień w zakresie przekazywania informacji między poradniami, szkołami i organami prowadzącymi. Zwrócono również uwagę na potrzebę centralnego rejestru orzeczeń i systemowego podejścia do diagnozy uczniów.
W stanowisku dotyczącym zniesienia ograniczenia liczby kadencji wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, OPOS zwrócił uwagę, że obowiązująca dwukadencyjność ogranicza bierne prawo wyborcze obywateli, nie wpływa realnie na zwiększenie udziału mieszkańców w procesie wyborczym i zmniejsza konkurencyjność stanowisk ww. włodarzy. Wskazano, że w wielu przypadkach doświadczonych liderów lokalnych mogłoby zabraknąć w sytuacjach kryzysowych. Porozumienie zaapelowało o zniesienie ograniczenia i przywrócenie pełnej decyzyjności społecznościom lokalnym.
Ważnym momentem spotkania było oficjalne dołączenie do OPOS dwóch kolejnych organizacji – Związku Miast i Gmin Morskich oraz Porozumienia Gmin Górskich RP. Dzięki temu Porozumienie tworzy już 11 organizacji, reprezentujących łącznie blisko 980 JST z całej Polski. To wyraźny sygnał, że potrzeba wspólnej reprezentacji samorządów na poziomie krajowym nieustannie rośnie.
Drugi dzień obrad miał charakter studyjny – uczestnicy odwiedzili Nieboczowy, wieś przeniesioną z terenów zalewowych Odry, oraz Zbiornik Racibórz Dolny – imponujący obiekt hydrotechniczny, pełniący kluczową rolę w ochronie przeciwpowodziowej.
Podczas spotkania, powoli kończąc naszą półroczną prezydencję w OPOS, symbolicznie przekazaliśmy koordynację prac Porozumienia. Oficjalne zakończenie tego okresu nastąpi z końcem czerwca, a od lipca przewodnictwo przejmie Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski. Przekazując pałeczkę, życzymy powodzenia i dalszego wzmacniania roli samorządów w krajowej debacie publicznej.
Dziękujemy p. Mieczysławowi Kiecy, Prezydentowi Wodzisławia Śląskiego, Członkowi Zarządu Związku oraz wszystkim zaangażowanym w organizację tego wydarzenia. Podziękowania kierujemy także do Sygnatariuszy OPOS za aktywny udział i wspólne działania na rzecz JST.
Zachęcamy do zapoznania się z fotorelacją z wydarzenia, dostępna pod tym linkiem.
