Finanse samorządów, gospodarka odpadami i walka ze smogiem – o tym rozmawiali samorządowcy podczas sesji on-line Zgromadzenia Ogólnego Związku 7 grudnia.
W wydarzeniu wzięło udział ponad 100 samorządowców z gmin i powiatów członkowskich Związku oraz goście, czyli Zygmunt Frankiewicz, Przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej Senatu RP oraz Wojciech Kałuża, Wicemarszałek Województwa Śląskiego.
Covid i kryzys samorządowych finansów to dwa główne problemy
– Nie tylko pandemia jest dziś problemem. Jest nim również ograniczanie samorządności, której wyrazem są m.in. problemy w finansach samorządów lokalnych. Ten trend niestety widać wyraźnie z perspektywy polskiego parlamentu – powiedział na początku 50. sesji Zgromadzenia Ogólnego Związku Zygmunt Frankiewicz, Przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej Senatu RP.
Zygmunt Frankiewicz odniósł się m.in. do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw. To kolejne przepisy, które znacząco uderzają w dochody gmin i powiatów. W Ocenie Skutków Regulacji tego rządowego projektu przewidziano, że konsekwencją tych zmian będą ubytki w dochodach samorządów lokalnych w wysokości 14 mld 172 mln zł (w okresie najbliższych 10 lat, a tylko w pierwszym roku obowiązywania przepisów dochody samorządów zmaleją o 1 mld 434 mln zł). Jednocześnie dochody budżetu państwa wzrosną w tym czasie z tytułu tej nowelizacji o podobną, a nawet wyższą kwotę.
Rozwiązaniem finansowego kryzysu nie są programy dotacyjne
Przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej Senatu RP podkreślił, że rozwiązaniem problemów finansowych samorządów nie są rządowe programy dotacyjne. Wyjaśnił, że Fundusz Dróg Samorządowych czy Fundusz Inwestycji Samorządowych to ważne inicjatywy, ale dystrybucja środków w ich ramach ma charakter uznaniowy. Kryteria, które są podstawą dzielenia środków w tym zakresie – jak mówił Zygmunt Frankiewicz – nie zawsze są przejrzyste.
– To z kolei rodzi ryzyko klientelizmu, od którego skutecznie w dużym stopniu udało się odejść w Polsce.
Przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej Senatu RP przypomniał, że 10 grudnia odbędzie się wspólne posiedzenie trzech komisji senackich dotyczące stanu finansów samorządów lokalnych.
– Liczę, że to będzie merytoryczna dyskusja – podsumował ten wątek swojego wystąpienia.
Samorząd zagrożony, choć cieszy się największym zaufaniem
Zygmunt Frankiewicz poinformował, że na forum Senatu toczyły się i wciąż toczą prace w zakresie m.in. wprowadzenia tzw. subwencji rozwojowej oraz zmian w ustawie dotyczącej indywidualnego wskaźnika zadłużenia.
Z kolei w podsumowaniu swojego wystąpienia wyraził niepokój co do przyszłości funkcjonowania samorządów lokalnych. Podkreślił, że jeśli utrzyma się tendencja związana z ograniczaniem dochodów gmin i powiatów i jednoczesnym wzrostem ich wydatków, to rzeczywiście już niedługo samorząd może mieć problemy z realizowaniem swoich zadań.
– A przy tym to właśnie samorząd lokalny na tle wszystkich ośrodków władzy w Polsce cieszy się największym zaufaniem – powiedział Zygmunt Frankiewicz, zapewniając, że na forum Senatu będą podejmowane działania wspierające istnienie i funkcjonowanie wspólnot lokalnych.
Potrzeba rewizji polityki centralnej
Podczas sesji Zgromadzenia Ogólnego samorządowcy z całego województwa omówili i przyjęli m.in. stanowisko w sprawie potrzeby rewizji polityki centralnej dotyczącej finansów samorządowych. Przy okazji dyskusji na ten temat Krzysztof Matyjaszczyk, Wiceprzewodniczący Związku, Prezydent Częstochowy przypomniał, że samorząd sprawdzał się w czasach względnie stabilnych, jak i w momentach kryzysowych, zawsze będąc naturalnym partnerem dla administracji centralnej.
– Apelujemy do Rządu i Parlamentu RP o pilną rewizję polityki centralnej, która determinuje kondycję finansów samorządowych w Polsce – powiedział Krzysztof Matyjaszczyk prezentując treść stanowiska.
Samorządowcy w swoim stanowisku zwracają uwagę, że samorząd jako element silnego państwa musi mieć zapewnione solidne podstawy. Do tego dodają, że w razie potrzeby powinien on również mieć zagwarantowane mechanizmy pomocowe, tym bardziej w czasach kryzysu.
– Na barkach gmin i powiatów będzie spoczywała realizacja wielu działań, kluczowych z punktu widzenia odbudowy potencjału lokalnych gospodarek – uzupełnił Wiceprzewodniczący Związku.
Zgromadzenie Ogólne Związku w przyjętym stanowisku przypomniało, że jednym z najważniejszych fundamentów – obok stabilnego prawa – są stabilne finanse. Dopiero pewność źródeł finansowania pozwala na pokrycie kosztów realizacji zadań bieżących, zadań dodatkowych wynikających ze szczególnej sytuacji, ale i niezbędnych wydatków inwestycyjnych.
Nowa perspektywa finansowa i „Zielone Śląskie”
Wojciech Kałuża, Wicemarszałek Województwa Śląskiego podczas swojego wystąpienia przedstawił aktualny stan prac prowadzonych przez samorząd województwa. Są one związane przede wszystkim z bieżącym rozliczeniem RPO 2014-2020 oraz przygotowaniem dokumentów strategicznych w ramach nowej perspektywy finansowej UE na lata 2021-2027.
Wojciech Kałuża przypomniał, iż Samorząd Województwa Śląskiego przekazał ponad 500 milionów złotych na rzecz wsparcia w dobie COVID sektora przedsiębiorców i służby zdrowia w naszym regionie.
– Ważnym elementem tych działań był Śląski Pakiet dla Gospodarki, który jest uzupełnieniem rządowej Tarczy Antykryzysowej – powiedział Wicemarszałek.
Wojciech Kałuża podkreślił też znaczenie transformacji naszego regionu w kontekście Funduszu Sprawiedliwej Transformacji oraz przygotowywanego przez wojewódzkie władze Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji.
– Zorganizowaliśmy cykl warsztatów eksperckich w ramach siedmiu podregionów. Jednocześnie zachęcamy do udziału w dalszych konsultacjach – podkreślił Wojciech Kałuża.
Ważnym punktem odniesienia w rozwoju naszego regionu jest również – przyjęta w październiku br. – Strategia Rozwoju Województwa „Zielone Śląskie”, podkreślił przedstawiciel Zarządu. W jej świetle – jak przypomniał Wojciech Kałuża – województwo śląskie będzie nowoczesnym regionem europejskim o konkurencyjnej gospodarce, będącej efektem odpowiedzialnej transformacji, zapewniającym możliwości rozwoju swoim mieszkańcom i oferującym wysoką jakość życia w czystym środowisku.
– Chcemy, aby nasz region stał się europejskim liderem zielonej energii. Działania związane z transformacją energetyczną mają być kołem zamachowym polskiej gospodarki, ale również ważnym bodźcem rozwoju naszego województwa – podsumował swoje wystąpienie Wojciech Kałuża.
Walka ze smogiem – są postulaty
Ponadto podczas Zgromadzenia przyjęto również stanowiska (treść stanowisk pojawi się w ciągu kilku dni na stronie www Związku) w sprawach:
- podjęcia działań wzmacniających efektywność polityki na rzecz czystego powietrza w Polsce;
- w sprawie koniecznych zmian w systemie gospodarki odpadami komunalnymi.
W stanowisku w sprawie czystego powietrza samorządy zaapelowały o maksymalne przyspieszenie prac nad uzyskaniem pełnej funkcjonalności Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków CEEB w oparciu o znowelizowaną w ostatnim czasie ustawę o wspieraniu termomodernizacji i remontów. W ich opinii gromadzenie jednolitych i uspójnionych danych w skali całego kraju, dotyczących budynków i pochodzących z nich źródeł emisji jest kluczowe z punktu widzenia planowania, a następnie skutecznego wdrażania działań naprawczych.
Przewodniczący Związku Piotr Kuczera prezentując stanowisko w tej sprawie podkreślił, że samorządy doceniają dotychczas podjęte prace legislacyjne na rzecz poprawy jakości powietrza. Jednocześnie dodał, że mając świadomość konieczności wciąż co najmniej kilkukrotnego przyspieszenia wyłączania z eksploatacji pozaklasowych urządzeń grzewczych na obszarze województwa śląskiego, a tym samym przeprowadzenia w krótkim czasie (5-6 lat) kilkuset tysięcy tego typu inwestycji, należy wprowadzić mechanizmy, pozwalające maksymalnie ten proces zoptymalizować i uprościć.
Dlatego też Zgromadzenie Ogólne Związku w swoim stanowisku proponuje kilka konkretnych rozwiązań.
Konieczna nowa ustawa dotycząca gospodarki odpadami komunalnymi
Z kolei w stanowisku w sprawie gospodarki odpadami komunalnymi Zgromadzenie Ogólne Związku zaapelowało do Rządu i Parlamentu RP o pilne uregulowanie newralgicznych elementów obowiązującego systemu gospodarki odpadami.
Ponadto – co podkreślił podczas obrad Jarosław Klimaszewski, Wiceprzewodniczący Związku, Prezydent Bielska-Białej – samorządy lokalne proponują pilne rozpoczęcie prac w ramach Zespołu doradczego do spraw systemowych rozwiązań w zakresie gospodarki odpadami, których efektem będzie przedstawienie ministrowi właściwemu do spraw klimatu wspólnie wypracowanej propozycji rozwiązań w dziedzinie gospodarki odpadami. – Niezbędna jest docelowo nowa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, która kompleksowo i przejrzyście ureguluje wszystkie niezbędne zagadnienia dotyczące gospodarki odpadami komunalnymi, podsumował Jarosław Klimaszewski.
Więcej o przyjętych stanowiskach w najbliższych dniach w „Aktualnościach”.
